INLEIDING
Op 1 juli 2022 is de Wet van 28 april 2022 houdende boek 5 "Verbintenissen" van het BW in het Belgisch Staatsblad verschenen. Het nieuwe verbintenissenrecht zal in werking treden op 1 januari 2023.
Een overeenkomst geldt als wet tussen de contractspartijen. Als één van hen zich schuldig maakt aaneen zware contractuele fout, kan de wederpartij ervoor kiezen zich uit deze contractuele relatie terug te trekken. Dit kan door een vordering te stellen voor de rechter tot ontbinding van de overeenkomst of door het risico te nemen om éénzijdig zonder voorafgaandelijke toetsing van de rechter de overeenkomst éénzijdig te ontbinden. Het Nieuw Burgerlijk Wetboek heeft ook deze mogelijkheden vergemakkelijkt en heeft ook de mogelijkheid tot éénzijdige nietigverklaring ingevoerd. (hierover in een volgende blog meer)
Anticipatieve ontbinding
Volledig nieuw is de mogelijkheid voor een partij om een wederzijdse overeenkomst te ontbinden op het moment dat één van de partijen voorziet of met goede redenen vreest dat de wederpartij zijn of haar verplichtingen niet zal (kunnen) uitvoeren, nog vóórafgaand aan het moment dat deze wederpartij verplicht is om zijn of haar verplichtingen uit te voeren.
Indien de gevolgen van niet-nakoming van de verbintenis door de schuldenaar voldoende ernstig zijn, kan de schuldeiser op eigen risico, en nadat de schuldenaar ertoe is aangemaand om de verbintenis binnen een redelijke termijn uit te voeren, de overeenkomst vroegtijdig ontbinden.
Een voorbeeld hiervan is de bouwheer die verneemt dat de aannemer die aan hem beloofd heeft om op 1 maart 2023 aan grote verbouwingswerken aan zijn huis te beginnen, op 1 februari van start gaat op een andere werf waardoor het volgens de bouwheer onmogelijk is voor de aannemer om bij hem op tijd te starten. Op dat moment kan de bouwheer de aannemingsovereenkomst éénzijdig ontbinden nadat hij de aannemer heeft aangemaand te bevestigen dat hij toch op tijd bij hem kan beginnen en deze weigert.
De éénzijdige ontbinding maakt de overeenkomst ongedaan maar de bouwheer handelt op eigen risico. Een rechter kan altijd achteraf de rechtmatigheid en gegrondheid van deze vroegtijdige ontbinding toetsen.
De mogelijkheid om beroep te doen op deze ‘anticipatory breach’ kan contractueel worden uitgesloten.